سازمان حفاظت محیط زیست
تخریب محیط زیست و بهره‌برداری بیش از حد منابع در کشور ما نیز همانند بسیاری از کشورهای جهان در طی قرن گذشته، چشمگیر بوده و تسریع در این روند در سال 1335 منجر به تشکیل دستگاهی مستقل به نام کانون شکار ایران، با هدف حفظ نسل شکار و نظارت بر اجرای مقررات مربوط به آن شد. در سال 1346 در پی تصویب قانون شکار و صید، سازمان شکاربانی و نظارت بر صید جایگزین کانون فوق شد. بر اساس قانون اخیر، سازمان شکاربانی و نظارت بر صید، مرکب از وزیران کشاورزی، دارایی، جنگ و شش نفر از اشخاص با صلاحیت بود. بر اساس ماده 6 قانون فوق، وظایف سازمان شکاربانی و نظارت بر صید از محدوده نظارت و اجرای مقررات ناظر بر شکار فراتر رفته و امور تحقیقاتی و مطالعاتی مربوط به حیات‌وحش کشور، تکثیر و پرورش حیوانات وحشی و حفاظت از زیستگاه آنها و تعیین مناطقی به عنوان پارک وحش و موزه‌های جانورشناسی را نیز در بر گرفت.
در سال 1350 نام سازمان شکاربانی و نظارت بر صید به “سازمان حفاظت محیط زیست و نام شورای‌عالی شکاربانی و نظارت بر صید به “شورای‌عالی حفاظت محیط زیست تبدیل شد و امور زیست‌محیطی از جمله پیشگیری از اقدامهای زیان بار برای تعادل و تناسب محیط زیست نیز به اختیارات قبلی آن افزوده شد. در سال 1353 پس از برپایی کنفرانس جهانی محیط زیست در استکهلم و با تصویب قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست در 21 ماده، این سازمان از اختیارات قانونی تازه‌ای برخوردار شد و از نظر تشکیلاتی نیز تا اندازه‌ای از ابعاد و کیفیت سازگار با ضرورتهای برنامه‌های رشد و توسعه برخوردار شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای اولین بار در قانون اساسی ایران یک اصل (اصل 50) به امر حفاظت از محیط زیست اختصاص یافت که ضرورت و اهمیت این مساله را از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد. طبق این قانون هر نوع فعالیتی که باعث تغییر و تخریب غیرقابل جبران محیط زیست انسان اعم از خشکی و دریا شود ممنوع است.
اگر تخریب را از بین بردن شرایط و موقعیت طبیعی یک منطقه و یا بهره برداری بیش از ظرفیت محیط تعریف کنیم پس هر عملی که توسط انسان در طبیعت صورت گیرد موجب تخریب آن می شود. اگر تخریب در حد قابل جبران باشد طبیعت پس از یک دوره دوباره آن را ترمیم خواهد کرد.
اهداف و وظایف سازمان حفاظت محیط زیست مهم‌ترین اهداف سازمان به ترتیب اهمیت عبارتند از:
1- تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره‌مندی درست و مستمر از محیط زیست و همسو با توسعه پایدار.
2- پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست.
3- حفاظت از تنوع‌زیستی کشور, وسعت بخشیدن به منابع طبیعی.
وظایف اساسی سازمان حفاظت محیط زیست
• مطالعه عوامل مخرب و آلاینده‌های مختلف محیط زیست
• به کارگیری فن‌آوری های سازگار با محیط زیست و ارائه دستورالعملهای زیست‌محیطی برای مکان‌یابی محل استقرار واحدهای صنعتی بزرگ، کشاورزی و سکونت‌گاه های انسانی
• شناسایی و تعیین زیستگاههای بحرانی با ارزش زیست‌بومی بالا
• گسترش همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه محیط زیست
• تهیه و تدوین ضوابط و استانداردهای زیست‌محیطی برای مدیریت و بهره‌برداری از منابع آب، خاک، هوا، مدیریت پسماندها و زباله‌های شهری، روستایی، صنعتی و کشاورزی، کنترل دخالت در اکوسیستمها بر حسب ظرفیتهای طبیعی آنها • گسترش آگاهی زیست‌محیطی
• جمع‌آوری، نگهداری و نمایش گونه‌های گیاهی و جانوری از طریق ایجاد موزه‌ها و نمایشگاههای مختلف
• اعمال نظارت و دخالت قانونی برای پیشگیری و منع ورود آلاینده‌ها به منابع زیست‌محیطی طرح‌های بین المللی سازمان حفاظت محیط زیست
• طرح حفاظت از تالابهای ایران
• طرح حفاظت از زیستگاه درنای سیبری
• طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی
• طرح توانمندسازی جمهوری اسلامی ایران در مواجه با اثرات تغییر اقلیم